Motten en tumuli

Typisch voor het Haspengouwse landschap zijn de vele motheuvels en tumuli.

Tombe van Middelwinde in Neerwinden

Deze Romeinse grafheuvel op de grens tussen Neer- en Overwinden, werd in 1846 door een paar amateurarcheologen onderzocht. In 1873 volgde een tweede opgraving. Er werd een gang gegraven en de onderzoekers stuitten op een muur in natuursteen, waarachter een grafkamer werd aangetroffen. Bij het verbreden van de weg tussen Neer- en Overwinden in 1972 werden in de omgeving van de tumulus een aantal platte stenen opgedolven. Eén van die stenen, een kolos van 1000 kg prijkt sindsdien als 'menhir' op het plantsoen voor de H. Kruiskerk in Neerwinden.

Platte Tombe in Waasmont

De reusachtige tumulus (?) ligt op de grens met Racour (Raatshoven). Deze ovale 15 meter hoge heuvel (2^de eeuw) heeft een lengte van 77 meter, een breedte van 59 meter met een omtrek van 228 meter. Hij omvat 36 000 m³ grond en diende tevens als militaire waarnemingspost of kampplaats.

Bortombe in Walsbets

Deze Romeinse begraafplaats dateert uit de tweede eeuw en lag langs de verbindingsweg Montenaken - Tienen. In 1864 werd deze tumulus onderzocht door prof. Schuermans.

'Tombe van Pepijn' en Heynsberg in Landen

Op de archeologische site Sinte Gitter treffen we ten noorden van de kerkfundamenten ook een motte aan. Hoewel ze in de volksmond 'Tombe van Pepijn' wordt genoemd, heeft de tombe echter niets met hem te maken. Deze motte werd vermoedelijk opgeworpen in het begin van de 13^de eeuw en bestond zoals gebruikelijk uit een opper- en een neerhof.

200 Meter ten oosten van die motte is er nog een tweede heuveltje, de Hunsberg (of Heynsberg), maar hierover ontbreekt elke informatie. De mogelijkheid bestaat dat deze motte een verdedigingsfunctie had ten overstaan van de eerste.

Motheuvel in Rusmdorp

Middeleeuwse aardophoping (10^de eeuw) van 9 meter hoogte en 120 meter in basisomtrek.

Motheuvel in Wange

Deze feodale motheuvel, gelegen nabij de Kleine Gete, was een verdedigingsheuvel uit de 10^de eeuw en stond oorspronkelijk nabij een burcht of voorname hoeve.